Theo tổ chức y tế thế giới WHO, tai biến mạch máu não là bệnh lý gây tử vong top 10 thế giới. Và bệnh lý này được xem là yếu tố gây tử vong cao top 2 tại Việt Nam. Tai biến mạch máu não được xem là một trong những bệnh lý vô cùng nguy hiểm đối với sức khỏe và tính mạng con người. Bên cạnh đó, tỷ lệ người trẻ tại Việt Nam bị tai biến mạch máu não chiếm đến 25% các ca tai biến. Hãy cùng Meditec tìm hiểu thật kỹ về tai biến mạch máu não. Vì sao tai biến mạch máu não lại ngày càng trẻ hóa? Dấu hiệu cũng như các phương pháp phòng tránh tai biến mạch máu não.
Tai biến là gì?
Tai biến mạch máu não (hay còn được gọi là đột quỵ) là tình trạng mạch máu não bị vỡ đột ngột hoặc tắc nghẽn mà không do chấn thương sọ não.
Khi các mạch máu não bị tắc nghẽn hoặc vỡ sẽ xảy ra tình trạng não không nhận được đủ lượng máu và oxy cần thiết, các tế bào não sẽ bị chết dần, khiến người bệnh bị tổn thương nặng nề hoặc nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong. Thời gian tai biến càng kéo dài thì người bệnh càng tổn thương nặng nề do các cơ quan trên cơ thể đều được điều khiển bởi não bộ. Nếu được may mắn cứu sống, sau tai biến người bệnh cũng thường gặp những biến chứng nghiêm trọng như tê liệt tay chân, liệt nửa người,….
Tai biến mạch máu não có hai loại chính:
Nhồi máu não
Đây được xem là loại tai biến mạch máu não phổ biến nhất trong tai biến khi nó chiếm đến 80% tổng số ca bệnh. Nguyên nhân chính của nhồi máu não là do lưu lượng máu tuần hoàn lên não bị hẹp hoặc tắc. Thời gian vàng đối với bệnh nhân bị nhồi máu não là 4 tiếng từ khi phát hiện bệnh. Bởi khi một phần não bị ngưng cung cấp máu và oxi càng lâu thì khu vực đó càng nhanh bị hoại tử. Đối với bệnh nhân gặp tai biến mạch máu não, bệnh nhân càng được đưa đến bệnh viện sớm thì càng hạn chế tổn thương não cũng như giúp giảm các biến chứng nghiêm trọng cho cơ thể.
Xuất huyết não
Khác với Nhồi máu não, xuất huyết não chỉ chiếm khoảng 20% tổng số ca bệnh. Tuy nhiên, khi bệnh nhân gặp xuất huyết não thì tử vong cực kỳ cao. Trường hợp xuất huyết não xảy ra khi một mạch máu trong não bị vỡ gây ra xuất huyết trong một khu vực hoặc xung quanh não và các tế bào sẽ dần chết đi rồi gây vỡ mạch não.
Người bệnh bị tai biến mạch máu não do xuất huyết não có thể tử vong chỉ trong vài phút, đòi hỏi phải cấp cứu thật nhanh và kịp thời.
Các giai đoạn của tai biến
Tai biến mạch máu não được chia thành 3 giai đoạn chính:
Giai đoạn khởi phát
Đối với tai biến mạch máu não, khi người bệnh ở giai đoạn này thường không có những dấu hiệu cũng như triệu chứng rõ ràng nên chúng ta thường nhầm lẫn với các bệnh khác mà dễ dàng bỏ qua.
Tuy nhiên, bạn vẫn cần lưu ý nếu cơ thể xuất hiện các dấu hiệu như:
- Đột ngột hoa mắt, chóng mặt
- Đau đầu thường xuyên không rõ nguyên nhân
- Một bên tay hoặc bên chân bị mất cảm giác
- Một bên mắt hoặc cả hai bên bị mờ dần
Giai đoạn quyết định
Sau khi trải qua giai đoạn khởi phát, tai biến mạch máu não sẽ chuyển qua giai đoạn nặng hơn. Trong giai đoạn phát bệnh, nếu người bệnh được đưa đến cơ sở y tế kịp thời cứu chữa thì sẽ có khả năng cao vượt qua giai đoạn nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu may mắn được cứu sống người bệnh vẫn sẽ gặp những biến chứng nguy hiểm như hôn mê sâu, tê liệt nửa người, rối loạn thực vật,…
Giai đoạn tiến triển
Đây được xem là giai đoạn cuối cùng cũng như giai đoạn quan trọng nhất đối với một người bị tai biến mạch máu não. Trong giai đoạn nguy hiểm này, các trường hợp cấp cứu hoặc can thiệp đều khó khăn hơn và tỷ lệ tử vong cũng càng cao.
Dấu hiệu tai biến mạch máu não
Càng sớm nhận biết các dấu hiệu tai biến mạch máu não để can thiệp từ sớm giúp để lại các biến chứng nghiệm trọng cho cơ thể. Một số dấu hiệu phát hiện tai biến mạch máu não:
Thường xuyên cảm thấy đau đầu, hoa mắt chóng mặt, cảm thấy khó chịu mệt mỏi
Là biểu hiện điển hình của những người thiếu máu não và đây là biểu hiện phổ biến của rất nhiều trường hợp tai biến mạch máu não.
Thị lực giảm sút
Thị lực giảm sút là biểu hiện mà người ngoài khó có thể phát hiện ra. Vì vậy, bạn cần lưu ý đến sức khỏe của mình nếu gặp dấu hiệu này nhé. Nguyên nhân của dấu hiệu này là do thùy não bộ không được cung cấp đủ oxy khiến thị lực bị ảnh hưởng và người bệnh thường cảm thấy mọi thứ bị mờ và nhòe đi
Không thể cử động hoặc nhấc tay qua khỏi đầu
Những bệnh nhân có dấu hiệu tai biến thường không thể đi lại hoặc đi lại rất khó. Bên cạnh đó, khi người bệnh không thể nhấc tay qua khỏi đầu cũng là một trong những dấu hiệu tai biến khá rõ ràng.
Cơ mặt cứng, cười méo miệng
Khi lượng oxi trong máu cung cấp cho não giảm dần gây tổn thương đến cơ mặt. Khi bệnh nhân có dấu hiệu sắp bị tai biến, nụ cười sẽ bị lõm một phần và một bên mặt bị xệ xuống.
Điều cần làm khi phát hiện bệnh nhân bị tai biến mạch máu não
Gọi xe cấp cứu
Điều cần làm đầu tiên khi phát hiện bệnh nhân bị tai biến mạch máu não là gọi ngay xe cấp cấp cứu để được hỗ trợ đưa người bệnh đến bệnh viện. Quan sát các dấu hiệu của người bệnh để cung cấp cho nhân viên y tế cũng như tiến hành sơ cứu kịp thời
Sơ cứu bệnh nhân tai biến
- Trong quá trình đợi xe cấp cứu đến, nên đặt bệnh nhân ở tư thế nằm nghiêng để giúp bảo vệ đường thở, tránh sặc đường thở và suy hô hấp nặng.
- Nới lỏng quần áo, mở phần cổ áo kiểm tra hô hấp của người bệnh. Nếu người bệnh có dấu hiệu ngừng tim thì phải tiến hành ngay xoa bóp tim ngoài lồng ngực.
- Trong trường hợp người bệnh bị co giật thì phải lấy ngay vật dụng như chiếc đũa, quấn khăn để ngáng ngang miệng tránh trường hợp bệnh nhân co giật mà cắn vào lưỡi.
- Ghi chú lại thời điểm bệnh nhân phát bệnh cũng như đem theo đơn thuốc bệnh nhân đang sử dụng (nếu có)
Phòng ngừa tai biến mạch máu não
Để phòng ngừa tai biến mạch máu não, hãy cùng Meditec tìm hiểu một số biện pháp sau đây:
- Khi thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như đau đầu, chóng mặt, mệt mỏi không rõ nguyên nhân thì bạn cần đến ngay các cơ sở y tế để kiểm tra
- Hạn chế tiêu thụ các sản phẩm nhiều đường, chất béo, muối,…
- Tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị của bác sĩ khi có các bệnh lý như căng thẳng thần kinh, tăng huyết áp, xơ vữa động mạch,…
- Không sử dụng rượu bia, đồ uống có cồn và các chất kích thích
- Tránh những yếu tố gây căng thẳng thần kinh
- Dành thời gian luyện tập thể thao đều đặn mỗi ngày
- Đặc biệt là nên kiểm tra định kì sức khỏe 6 tháng/ lần
- Nếu đã từng bị tai biến mạch máu não, bạn cần chú ý thật kỹ từng biểu hiện của cơ thể bởi tai biến rất dễ tái phát. Bạn cũng nên chú trọng đến việc vận động nhẹ nhàng cũng như có một chế độ dinh dưỡng lành mạnh.
Dinh dưỡng
Dinh dưỡng là một trong những yếu tố mà người bệnh sau đột quỵ rất cần lưu ý:
- Hạn chế ăn quá nhiều, chỉ ăn vừa đủ no
- Ăn nhiều rau xanh và trái cây
- Ăn đa dạng các nhóm dưỡng chất
- Hạn chế tối đa ăn thức ăn mặn
- Cắt giảm chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa
- Bổ sung protein ít chất béo
Người bị tai biến sống được bao lâu?
Đây là một câu hỏi mà rất nhiều người quan tâm khi bị tai biến mạch máu não hoặc có người nhà bị tai biến. Tuy nhiên, người bị tai biến sống được bao lâu không có con số cụ thể. Theo một số nghiên cứu tại Đan Mạch, những người từng bị tai biến đột quỵ cao gấp 5 lần người bình thường, khả năng tử vong cao hơn gấp 2 lần so với người bình thường.
Theo thống kê tại Việt Nam, 90% những người còn sống mắc di chứng đến suốt đời, 50% trong số người mắc tai biến bị tử vong.
Hy vọng thông qua những chia sẻ của Meditec bạn đã có thêm thông tin hữu về tai biến mạch máu não, dấu hiệu và cách phòng ngừa tai biến mạch máu não. Nếu có bất cứ dấu hiệu nào ở trên bạn nên đến các cơ sở y tế để kiểm tra và thăm khám kịp thời. Bạn cũng đừng quên luôn theo dõi các bài viết từ Meditec để nhận được thêm nhiều thông tin hữu ích trong cuộc sống nhé!
