Sa sút trí tuệ là bệnh lý phổ biến ở người cao tuổi, khiến cuộc sống của họ gặp nhiều khó khăn, tạo gánh nặng cho gia đình và xã hội. Theo thống kê ở nước ta, tỷ lệ dân số già hóa trước tuổi đang có chiều hướng gia tăng, điều này cũng đồng nghĩa với tỷ lệ người mặc bệnh này ngày càng cao. Chú ý, nhận biết sớm các triệu chứng của bệnh sa sút trí tuệ ở người cao tuổi để có thể can thiệp kịp thời, đây cũng là cách tốt nhất để ngăn ngừa và làm giảm thiểu những hệ lụy do bệnh gây ra.
1/ Sa sút trí tuệ là gì?
Sa sút trí tuệ là tình trạng xảy ra khi não bộ bị tổn thương, là hội chứng lâm sàng do nhiều nguyên nhân gây ra, bao gồm các triệu chứng ảnh hưởng đến trí nhớ, kỹ năng, nhận thức. Đây không phải là một bệnh lý cụ thể mà là do nhiều bệnh lý khác nhau có thể dẫn đến sa sút trí tuệ.
2/ Các nguyên nhân dẫn đến sa sút trí tuệ
Bệnh sa sút trí tuệ được chia thành nhiều loại khác nhau, mỗi loại tương ứng với từng nguyên nhân và triệu chứng cụ thể:
2.1 Sa sút trí tuệ do nguyên nhân thoái hóa
– Bệnh Alzheimer: đây được coi là nguyên nhân phổ biến nhất của sa sút trí tuệ. Người bệnh mắc Alzheimer có các búi sợi tơ thần kinh và các mảng Amyloid trong não, các mảng xơ là những đám protein được gọi là beta-amyloid. Những khối này làm hỏng các tế bào thần kinh khỏe mạnh và các sợi liên kết chúng.
– Sa sút trí tuệ mạch máu: đây được coi là loại sa sút trí tuệ phổ biến thứ 2 do tổn thương các mạch máu cung cấp đến não. Các vấn đề về mạch máu có thể gây ra đột quỵ hoặc tổn thương não theo nhiều cách khác nhau. Các triệu chứng phổ biến nhất của sa sút trí tuệ mạch máu gồm khó giải quyết vấn đề, tập trung, suy nghĩ và tổ chức chậm lại, những điều này thường dễ nhận thấy hơn là triệu chứng mất trí nhớ.
– Sa sút trí tuệ hỗn hợp: nguyên nhân chủ yếu thường do người bệnh mắc nhiều lại bệnh cùng một như sa sút trí tuệ mạch máu, bệnh Alzheimer,..
– Sa sút trí tuệ vùng trán: thuộc nhóm bệnh đặc trưng do sự thoái hóa các tế bào thần kinh của thùy trán và thái dương gây ra. Triệu chứng phổ biến thường gặp đó là sự mất ổn định trong hành vi, suy nghĩ, hàng động, tính cách, khả năng phán đoán,…
– Sa sút trí tuệ thể Lewy: đây là loại cũng rất phổ biến, có khối protein bất thường giống quả bóng hình thành trong não gây sa sút trí tuệ. Các dấu hiệu và triệu chứng hay gặp ở thể này thường là ảo giác, mộng du, các vấn đề về khả năng tập trung, chú ý,..
– Chấn thương sọ não: tùy thuộc vào phần não bộ bị tổn thương, tình trạng này có thể gây ra các dấu hiệu và triệu chứng của sa sút trí tuệ như kích động, mất trí nhớ, trầm cảm. Các triệu chứng này thường không xảy ra ngay sau khi chấn thương mà phải đến thời gian lâu sau mới bộc phát.
2.2 Sa sút trí tuệ không do nguyên nhân thoái hóa thần kinh
– Rối loạn miễn dịch và nhiễm trùng: Các tình trạng do hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn cong các tế bào thần kinh cũng có thể gây nên chứng sa sút trí tuệ.
– Thiếu hụt dinh dưỡng: Tình trạng mất nước , thiếu hụt một số loại vitamin E, vitamin B1, B6, B12 cũng có thể gây ra chứng giống sa sút trí tuệ.
– Tác dụng phụ của thuốc: Phản ứng hoặc tương tác của các loại thuốc khác nhau có thể gây nên các triệu chứng giống như sa sút trí tuệ.
– Các vấn đề về trao đổi chất và bất thường về nội tiết: Những người có vấn đề về tuyến giáp, hạ đường huyết, có quá nhiều hoặc ít canxi hoặc natri, các vấn đề trong việc hấp thụ vitamin B12 đều gây nên các triệu chứng giống như sa sút trí tuệ.
– Thiếu oxy: Khi lượng oxy không cung cấp đủ cho các mô, cơ quan dẫn đến thiếu oxy và có thể mắc chứng ngưng thở khi ngủ, đau tim, hen xuyễn,.. có thể dẫn đến chứng sa sút trí tuệ.
– Nhiễm độc: Khi tiếp xúc trực tiếp với các khí độc, các kim loại nặng, dùng chất kích thích cũng có thể gây ra các triệu chứng của sa sút trí tuệ.
3/ Một số dấu hiệu của sa sút trí tuệ
Dấu hiệu, triệu chứng của sa sút trí tuệ ở người cao tuổi thường khó nhận biết khi ở giai đoạn sớm. Dưới đây là một số dấu hiệu điển hình mà mọi người cần chú ý:
– Suy giảm trí nhớ: Người mắc bệnh thường hay quên, không thể nhớ rõ các thông tin cũ trước đây.
– Suy giảm thị giác: Làm giảm khả năng nhận biết hình ảnh, từ đó làm giảm cả khả năng xác định phương hướng của người bệnh.
– Suy giảm khả năng ngôn ngữ: Người mắc bệnh có thể quên đột ngột một số từ ngữ, dùng từ ngữ không đúng, khả năng nói không lưu loát.
– Suy giảm chức năng điều hành: Người bệnh thường gặp khó khăn trong vấn đề nhận thức, tư duy, định hướng, đánh giá.
– Giảm tần suất thực hiện các hoạt động: Tùy thuộc vào mỗi bệnh nhân mà mỗi người sẽ có những biểu hiện giảm khác nhau về các hoạt động sinh hoạt thường ngày.
– Rối loạn hành vi: Đây là giai đoạn tiến triển nặng, người mắc bệnh có thể mất khả năng kiềm chế, bị kích động, nói năng lung tung và có thể bỏ nhà đi lang thang.
4/ Cách chăm sóc người cao tuổi bị sa sút trí tuệ
Bệnh sa sút trí tuệ ở người cao tuổi cần được gia đình quan tâm, động viên, chăm sóc đúng cách để người bệnh có sức khỏe tốt, não bộ hoạt động hiệu quả. Để ngăn tình trạng bệnh tiến triển nặng, người nhà, gia đình nên:
– Động viên người bệnh thường xuyên vận động, tập thể dục, thể thao nhẹ nhàng.
– Giúp người bệnh thực hiện chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh, bổ sung nhiều hoa quả, rau xanh, hạn chế đường, mỡ nạp vào cơ thể.
– Không sử dụng rượu bia, thuốc lá, các chất gây nghiện khác
– Nhắc nhở người bệnh uống thuốc, nghỉ ngơi đúng giờ để giữ tinh thần ổn định và thoải mái.
– Khuyến kích người bệnh chủ động và tự lập trong mọi việc, hỗ trợ người bệnh khi cần thiết.
Nếu có nghi ngờ về các dấu hiệu của bệnh sa sút trí tuệ ở người cao tuổi, người bệnh nên đến các cơ sở y tế hoặc bệnh viện để được thăm khám với các bác sĩ chuyên khoa từ đó được chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa kịp thời.
Để đặt lịch thăm khám với Phó giáo sư Nguyễn Trọng Hưng chuyên khoa nội thần kinh, mọi người vui lòng liên hệ Phòng khám Meditec để được đặt lịch và nhận được sự tư vấn sớm nhất.
